بتای منفی سهم بورس: ریب بتای منفی سهم در بورس چیست؟

بتای منفی سهم بورس از جمله اصطلاحات رایج در مباحث بورس است. پس برای سرمایه گذاران تازه کار بسیار ضروری به نظر می آید که مفاهیم مهم و اساسی این بازار مثل؛ مفهوم بتا منفی سهم چیست را بدرستی فرا بگیرند. یادگیری دقیق این اصطلاحات کمک می کند تا هر یک از آنها را در جایگاه و موقعیت صحیح استفاده کنید. زیرا سرمایه گذاری در بورس مطمئن، وابسته به آشنایی با میزان اندازه گیری ریسک معاملات در بازارهای مختلف است.
وقتی ریسک بازار را درک کنید، به خاطر کاهش استرس راحت تر می توانید فعالیت های معاملاتی خود را انجام دهید. در مقاله های چارت ایران می توانید تمامی اصطلاحات دنیای بورس را یاد گرفته و درک عمیقی نسبت به هر یک از این مفاهیم پیدا کنید. در این مطلب در مورد بتا منفی سهم در بورس و ضریب بتای سهم منفی، توضیحات کاملی را ارائه داده ایم.

معنای واقعی ریسک

ریسک وقتی بوجود می آید که معیار نرخ بازدهی دچار انحراف باشد. اگر راحت تر بخواهیم در مورد مفهوم ریسک صحبت کنیم دقیقا مثل فعالیتی است که قبل از انجام کاری، باید احتمالات را برای اندازه زیان بار بودن نتایج آن بررسی کرد. به همین منظور اصطلاح بتای منفی سهم بورس بوجود آمده است. پس با دانستن این موضوع می توان بر طبق نوساناتی که در بازار بورس که البته به اقتصاد کشور منتهی می شوند را تحلیل کرد. تغییرات اقتصادی شامل مواردی چون نرخ ارز، تغییر نرخ بهره، محصولات کشاورزی و غیره هستند که برای بهتر شناختن ریسک، به این معیارها نیز توجه می کنند.

به طور کلی دانش مالی دو نوع ریسک را معرفی می کند که عبارتند از:

• ریسک سیستمی یا همان سیستماتیک: این مورد به ریسک کشوری یا همان تغییرات کلی بازار می پردازد. در مقاله ضریب بتا چیست توضیح داده ایم که اولا مرتبط با همین ریسک سیستماتیک بوده و ثانیه این ضریب به عنوان معیاری مهم برای تحلیل ریسک سبد (پرتفوی) یا سهام در نظر گرفته می شود.
• ریسک غیر سیستمی یا همان غیر سیستماتیک: این مورد که وابسته به نهادهای مختلف بوده، تغییرات مربوط به یک شرکت است که به تنهایی ارزیابی می شود.

بتای منفی سهم بورس

نوسانات بازار برای سهامدارانی که فعال در این حوزه هستند، مسئله ای رایج است. مثلا بسیار پیش آمده که ناگهان قیمت یک سهم دچار تغییرات بالا و پایین شود. خبرها و اطلاعات درست یا غلطی که در این حوزه منتشر می شوند نیز تاثیر بسیاری در تغییرات بورس دارند. اما اگر به عنوان یک سرمایه گذار از همان ابتدا خیلی خوب مبانی بورس را فرا گرفته باشید، قطعا با تجربه و آگاهی های درستی که دارید می توانید در این نوسانات، تصمیم گیری های صحیح را اجرا کنید.
در مقاله ضریب بتا چیست، در مورد این ضریب که به انگلیسی «Beta Coefficient» نوشته می شود، گفتیم که بتا فاکتوری آماری و مهم است. پس می تواند در مورد تغییرات بازار بورس، مشخصات لازم را برای سرمایه گذاران جمع آوری کند. بنابراین بدینوسیله راحت تر می توانید شاخص یا سهام بازار را مورد ارزیابی قرار دهید.
وقتی در جایی نتیجه محاسباتتان برای بتای سهم، عدد «یک» شد، تغییرات صعودی و نزولی قیمت برابر است. ولی اگر عدد محاسباتی شما عدد «2» برای یک سهم بود، روند رو به بالا و رو به پایین 2 برابر می شود. پس بتای منفی سهم بورس زمانی رخ می دهد که بتای آن سهم کمتر از عدد 1 باشد. در فرمول و حالت ریاضی ضریب بتا از شیب معادله ای که رگرسیون خطی دارد بدست می آید و بیانگر تغییرات نرخ یک سهم در تلاقی با بازار کلی است.

 

 

تعریف دقیق بتا منفی سهم چیست؟

سرعت و قابل تغییر بودن، دو بحث جدا نشدنی از روند اصلی بازار بورس است. گاهی تمام سرمایه گذاران بازار بورس شاهد بالا رفتن یا پایین آمدن سریع قیمت سهام هستند. البته که این فضا عاری از هیچ گونه شایعه یا اخبارهای گوناگون نیست و همگی اینها قطعا در نوسانات قیمت انواع سهم تاثیر می گذارند. طبیعی است که با سهولت تسهیلات الکترونیکی ارائه شده و وسیع تر شدن دامنه بازار سرمایه، افزایش سرعت و رشد این حوزه ی پرخطر را شاهد باشیم. ولی با تمام این تفاسیر باز هم اشکالاتی در نحوه داخل شدن به بازار، ارزیابی و داشتن مناسب ترین سهم و همچنین بهترین لحضات برای ورود و خروج به انواع معاملات وجود دارد.

در راستای رسیدن به موفقیت و کاهش ضررهای احتمالی یا حتی آشنایی با ریسک های مختلف، کاربران حتما نیازمند دریافت تخصصی و دانش کافی برای ورود به این بازار خواهند بود. بسیار ضروری است که قبل از انجام معاملات در شرکت های حاضر در بورس، تاریخچه فعالیت آنها را بررسی و تحلیل کنید و ببینید که اجرای معاملات آنها از چه میزان ریسک می تواند برخوردار باشد. از آنجایی که میزان، شدت نقدشوندگی و تغییر پذیری هر یک از سهم ها با یکدیگر فرق دارند، پس بهتر است برای اندازه گیری دقیق نوسانات آنها ضریب بتا و بتای منفی سهم بورس را بدانید.

آشنایی با محاسبه بتا منفی سهم در بورس

برای اینکه بتوانید بیشتر به مفهوم بتا منفی سهم چیست پی ببرید، نه تنها باید با اصطلاح دقیق و معنی درست بتای منفی سهم بورس آشنا شوید، بلکه باید روش های اندازه گیری آنها را نیز بدانید. از فاکتورهای اساسی برای ارزیابی ریسک پذیری یک سهم می توان شاخص بتا را عنوان کرد. تحلیلگران شاخص Beta را به عنوان یک شاخص آماری می شناسند که بوسیله بازده سهام، بازه شاخص مارکت را محاسبه می کند. درواقع، این شاخص ریسک سیستمی (سیستماتیک) در اوراق بهادار را می سنجد.

اگر کاربر بازار سرمایه بتواند این شاخص را داشته باشد، از ریسکی که ممکن است در آینده پیش بیاید دید عمیق تری بدست می آورد. عدد 1 به عنوان ایده آل ترین وضعیت یعنی شاخص بتا نرمال شناخته می شود. ولی اگر این میزان بالاتر از عدد یک باشد، نشان دهنده وجود ریسک بیشتر برای آن سرمایه گذاری است. برعکس اگر این عدد کم تر بدست آید، خبر از پایین بودن ریسک می دهد.
شاخص بتای منفی سهم بورس نیز در همین بین شکل می گیرد و در واقع، این مفاهیم به هم مرتبط هستند. دارایی پر خطر در اینجا به سرمایه هایی که شاخص بتا برای آن ها بالاتر از یک اندازه گیری می شود گفته می شود. همچنین اگر عکس این ماجرا را در نظر بگیرید، دارایی کم خطر نیز شاخص بتایی کمتر از یک را دارد. اندازه گیری دقیق شاخص بتا بوسیله اطلاعات ریسک سیستماتیک و حتی طیفی از سرمایه مالی نسبت به ریسک پرتفوی مارکت انجام می شود. شیب خطی، به نوعی معادله ضریب بتا را تشکیل می دهد و تغییرات قیمتی را در برابر بازار کلی برای آن مجموعه معرفی می کند.

فرمول شاخص بتای منفی سهم بورس

برای محاسبه شاخص بتای منفی سهم در بورس، به فرمول ریاضی زیر توجه کنید. در این روش همانطور که پیداست اندازه گیری بازدهی بازار و بازدهی سهم بصورت یکجا صورت می گیرد. وقتی صحبت از بازه زمانی برای دریافت اطلاعات ضروری می شود، منظور محاسبه شاخص بتا است که معمولا در مدت زمان 90 روزه آن را در نظر می گیرند.

پس در اولین قدم باید به سایت معتبر «tsetmc» یا مرکز «Fipiran»، که وبسایتی معتبر مربوط به پردازش اطلاعات ایران است بروید. بدینوسیله داده های کل بازار و همچنین داده های روزانه هر سهمی را جمع آوری کرده و بعد از استخراج این اطلاعات، روی محاسبه ضریب بتا تمرکز کنید. بوسیله سایت ها و پلتفرم های آنلاین می توان خیلی راحت شاخص بتا را اندازه گیری کرد. البته کاربران خود نیز می توانند این کار را از طریق نرم افزار اکسل انجام دهند.

نحوه محاسبه دقیق ضریب بتا

با استفاده از سایت های معتبری که در عنوان قبلی به آنها اشاره شد، داده های مورد نظرتان را پیدا کنید. زیرا در فضای سایت، انبوهی از محاسبات برای تک تک شرکت های بورسی اجرا می شود. بعد از دانلود فایل اکسل بازده روزانه بازار و سهمی که می خواهید، داده های هر دو ستون مورد نظر خود را با هم مرتبط کرده و از طریق تابع «COVAR» کوواریانس کار را انجام دهید. برای این منظور می توانید بوسیله اندازه گیری، میزان دقیق کوواریانس میان دو متغیر را بدست آورید. بعد از این مرحله با کمک تابع «VAR» واریانس در Excel، می توانید براحتی به اندازه دقیق واریانس بازده مارکت دست پیدا کنید.
وقتی مراحل محاسبه فوق را تکمیل کردید باید به تقسیم کوواریانس بر واریانس بپردازید. با انجام این محاسبات، در آخر مقدار ضریب بتا سهام برای سرمایه گذار مشخص می شود. ارزش و ریسک سهم را نمی توان فقط بر اساس محاسبه ضریب بتا در نظر گرفت. ولی این ضریب به عنوان یکی از ابزارهای قابل دسترس به صاحبان سهام، در جهت یک سرمایه گذاری ایده آل و مطمئن کمک می کند.

نکات مهم ضریب بتا و رابطه آن با بازار

در مقاله ضریب بتا چیست این موارد را تا حد زیادی توضیح دادیم، در اینجا نیز مجددا مروری بر آنها خواهیم داشت. پس به نکات زیر توجه کنید:

• مواقعی که صعودی و نزولی شدن سهمی دقیقا مانند جهت صعودی و نزولی بازار بود، این بدان معنی است که ضریب بتای آن سهم برابر با «یک» شده است.
• ولی اگر تغییرات بازدهی برای سهم بالاتر از تغییرات بازار شد، پس ضریب بتا سهم نیز از یک بیشتر بوده است. این حالت به سهم تهاجمی یا دارایی با ریسک بالا معروف است. چنین سهم هایی معمولا معیاری ایده آل برای فعالیت هایی مثل نوسان گیری بوده و البته نقد شوندگی قابل قبولی دارند. وقتی قیمت ها نزولی می شوند، سهم های دارای ضریب بتای بالا در بهترین شرایط برای سرمایه گذاری قرار دارند. این بدلیل پایین آمدن ریسک سیستمی است که تاثیر گذاری بهتری بر روی روند صعودی قیمت سهم دارد.
• وقتی ضریب بتای دارایی مورد نظر خود را محاسبه کردید و میزان آن از عدد یک کم تر شد، بدان معنی است که تغییرات کم تری نسبت به نوسانات حاکم بر مارکت کل پیدا می کند. چنین حالتی را تدافعی و با ریسک پایین می شناسند. این شرایط دقیقا مناسب برای افرادی است که از روحیه ریسک پذیری نسبتا ضعیفی برخوردار هستند. پس وجود این سهم ها می تواند کمک خوبی به سرمایه گذاری آنها کند.
• برای سهم هایی که دچار بتای صفر می شوند باید گفت، اینها در رویارویی با نوسانات موجود در بازار دچار تغییرات خاصی نمی شوند. یعنی به تناسب اینکه بتا صفر است، بنابراین هیچ مسئله ای بین حرکت صعودی و حرکت نزولی بازار و همچنین صعود یا سقوط سهم مورد نظر وجود ندارد.
• برای مواقعی که با بتای منفی سهم بورس مواجه هستید نیز حرکتی کاملا متفاوت و بر عکس سهم، در مقایسه با روند معمولی بازار دارید. فرض بفرمایید سهمی بتای منفی «یک» دارد و مارکت دچار افزایش بیست درصدی می شود، طبیعتا بیست درصد کاهش برای ارزش سهم مورد نظر اتفاق خواهد افتاد.

مواقع مفید برای سرمایه گذاری در بتا منفی سهم چیست؟

وقتی اتفاقات و تغییرات موجود در بازار را با دقت رصد کنید، خیلی دقیق تر می توانید بتای منفی سهم بورس را بشناسید و بعد از بررسی همه جانبه، قدرت محاسبه بتای سهم را پیدا کنید. چون بتا می تواند بازدهی سهم موردنظرتان را در مقایسه با تاثیر پذیری بازدهی بازار نشان دهد. وقتی رشد صنایع و سازمان ها را در بازار می بینید، به عبارتی بازار روند مثبت به خود می گیرد. ولی در صورتی که بعضی از نهادها و صنایع دچار جهت حرکتی عکس نسبت به بازار شوند، مارکت منفی شده و قیمت افت (ریزش) می کند.
گاهی وضعیت تمام صنایع به گونه ای پیش می رود که نسبت به هم دچار بتای خلاف جهت شده و جهتی ناهمسو با یکدیگر پیدا می کنند. بروز چنین شرایطی می تواند برای سهامداران شرایطی ایده آل را بوجود آورد تا راحت تر بتوانند سهمشان را انتخاب کنند. وقتی بتای منفی سهم در بورس و در موقعیت رکود مارکت ایجاد می شود، در حقیقت سهم های دارای بتای منفی و عکس جهت حرکت با بازار به طور ویژه مورد توجه صاحبان سهام قرار می گیرند. به همین دلیل ورود به شرایط ریزش برای شاخص کل و همچنین بتای منفی سهم بورس در سهم ها و صنایع، بین سرمایه گذاران محبوب می شود که این خود می تواند افزایش قیمت را برای آنها بوجود آورد.

نتیجه سرمایه گذاری در ضریب بتای سهم منفی

از تمام توضیحات عنوان قبلی می توان اینطور نتیجه گرفت که برای جلوگیری از قرار گرفتن در شرایط ریزشی بازار، باید دست به اقدامات پیشگیرانه ای زد. یعنی در دوران رکود بازار بهتر است سهم های دارای بتای منفی را انتخاب کرده و به این شکل از ریسک هایی که متوجه پرتفوی (سبد) شما می شود بکاهید. بدین نحو از آسیب های احتمالی سقوط بازار نیز محفوظ خواهید ماند.
حالا در نظر بگیرید که بازار در حال گذراندن رونق و رشد خود است، واضح است که ریزش قیمتی را برای گروه های دارای بتای منفی ببینید. توصیه می شود که در این حالت از بتای مثبت یعنی سازمان ها و سهم هایی که هم جهت با بازار هستند، برای سرمایه گذاری خود استفاده کنید. انتخاب بتای منفی سهم بورس در موقعیتی که گفته شد، کارساز نیست. پس برای خرید و فروشی امن و پایین آوردن ریسک نباید سراغ آن رفت.

 

 

وقتی در زمان رونق یا رکود بازار قرار گرفتید، برای ترکیبات داخل سبد خود بیشتر از بتای مثبت یا منفی استفاده کنید. با این کار به نوعی از سبد گردانی کمکی موثر گرفته اید.
سهم های دارای بتای کوچک و مثبت معمولا در سبدهای کم ریسک به کار برده می شوند. ولی هنگامی که سبدی با موقعیت سقوط در حال پر شدن است، ترکیبات آن از سهم هایی که ریزش قیمتی را تجربه نکرده اند و هم جهت با مارکت فعالیت دارند نباشد. اگر اصرار به داشتن این سهم ها در سبد خود داشتید، سعی کنید وزن آنها را در سبد کم تر در نظر بگیرید.

حالت های مختلف برای بتا منفی سهم چیست؟

مقدارهای گوناگونی که برای «Beta Coefficient» می تواند رخ دهد را قبلا عنوان کردیم. حتی متوجه شدید که اگر بتای بیشتری برای سهمی خاص وجود داشته باشد، آن سهم دارای ریسک پرقدرت تری است. اگر میزان و عدد «Beta» شرکتی، به عدد کمتر از یک و حتی منفی برسد نیز حرکتی مساوی بین بازده سهم و متوسط بازده مارکت رخ نمی دهد. در نتیجه برای بتای منفی سهم در بورس، حرکتی دقیقا برعکس با جهت بازده بازار پیش می آید. بتای منفی معمولا بیشتر برای سهم هایی رخ می دهد که عمق کمی در مارکت داشته و حتی اگر میزان دارایی سرمایه گذار اندک باشد، می تواند بر روی آن ها فعالیت داشته باشد. در زیر می توانید بصورت خلاصه، مروری نهایی بر حالت های مختلف ضریب بتا داشته باشید:

• بتا برابر با یک؛ در این حالت بتا بصورت همسو با مارکت درآمده و بازدهی مساوی با شاخص پیدا می کند.
• بتا مساوی با صفر؛ در اینجا به خاطر وضعیت خنثی بتا، از شاخص هیچ تاثیرپذیری دریافت نمی کند.
• بتا کوچکتر از صفر؛ وقتی بتا در این حالت قرار می گیرد، وضعیت حرکتی خلاف جهت بازار پیدا کرده است.
• بتا بزرگتر از یک؛ این حالت برای بتا، خبر از وضعیتی پر ریسک داده که بهترین وقت برای نوسان گیری است.
• بتا کوچکتر از یک؛ چون بتا کوچکتر از یک است، ریسک زیادی حاکم بر این وضعیت نبوده و تدافعی است.