معمولا سهامدارن شرکت بیش از هر کس دیگری به صورت های مالی شرکت علاقه دارند. هدف سرمایه گذاران از بررسی صورت های مالی، بررسی سودآوری شرکت، بررسی عملکرد مدیران شرکت و بررسی وضعیت مالی و قدرت نقدینگی شرکت در ایفای تعهدات و اجرای برنامه های آتی میباشد.
مهمترین محدودیت انواع صورت های مالی این است که براساس اصل بهای تمام شده تاریخی تهیه میشوند و نرخ تورم را نادیده می گیرند. شرکت ها صورت های مالی خود را بر مبنای تعهدی تهیه می کند. در مبنای تعهدی، معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع (و نه در مزان دریافت یا پرداخت وجه نقد) شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شود.
انواع صورت های مالی
صورتهای مالی اساسی یک شرکت شامل 1) ترازنامه، 2) صورت سود و زیان و 3) صورت جریان وجوه نقد می باشند. البته صورت های مالی دیگری همچون صورت سود (زیان) انباشته و صورت سود و زیان جامع نیز وجود دارند. در ادامه این مقاله چارت ایران، صفر تا صد تهیه صورت های مالی بررسی می شود.
ترازنامه
ترازنامه صورتحسابی است که وضعیت مالی یک شرکت را دریک زمان معین نشان میدهد. ترازنامه معمولا در پایان سال مالی شرکت تهیه میگردد و نشان میدهد که یک شرکت چه میزان دارایی، بدهی و حقوق صاحبات سهام دارد. ترازنامه شرکت نمونه را در زیر مشاهده می کنید.
ترازنامه بر اساس این معادله حاسبداری بنا شده است که در آن داراییها با جمع بدهیها و حقوق صاحبان سهام بورس برابر است (دارایی = بدهی + حقوق صاحبان سهام). در ترازنامه معمولا داراییها به ترتیب کاهش نقدینگی، بدهی بر اساس تاریخ سررسید و حقوق صاحبان سهام بر حسب کاهش بقاء گزارش میشوند.
بر اساس استانداردهای حسابداری، کلیه داراییها در تاریخ تحصیل باید بر اساس بهای تمام شده تاریخ (قیمت تمام شده) در صورتهایم الی ثبت و سپس مستهلک شوند و البته این یکی از اشکالات ترازنامه است که قیمتهای اقلام آن، ارزش فعلی بازار را نشان نمیدهند و تحلیلگران نمیتوانند با استفاده از ترازنامه پی به ارازش واقعی و روز داراییهای شرکت ببرند.
اقلام ترازنامه
- دارایی های جاری: داراییهایی هستند که انتظار میرود طی یک سال از تاریخ ترازنامه مصرف، فروخته یا به وجه نقد دیگری تبدیل شوند. این داراییها قابلیت نقدینگی زیادی دارند. این داراییها شامل موارد زیر میباشند: وجه نقد، سرمایه گذاریهای کوتاه مدت ، حسابها و استاد دریافتنی تجاری، موجودی مواد و کالا و سفارشات و پیش پرداختها.
- دارایی های بلند مدت: داراییهایی که انتظار میرود منافع اقتصادی برای بیش از یک سال ایجاد کنند و از قدرت نقدشوندگی کمتری برخوردارند. این دارایی ها شامل موارد زیر میباشند:
- سرمایه گذاریهای بلند مدت، داراییهای ثابت مشهود، دارایی های نامشهود، سایر دارایی های غیر جاری (اسناد دریافتی بلند مدت، وام بلند مدت ، وام بلند مدت کارکنان، پیشپرداخت بلند مدت هزینه ها).
- بدهی های جاری: بدهی هایی هستند که انتظار میرود طی یک سال از تاریخ ترازنامه با استفاده از داراییهای جاری و یا ایجاد بدهیهای جاری جدید تسویه گردند
- این بدهی شامل موارد زیر میباشند: حسابها و اسناد پرداختنی تجاری، پیش دریافتها، ذخیره مالیات سود سهام پیشنهادی و پرداختنی، تسهیلات دریافتی.
- بدهی های بلند مدت: تسویه این بدهی ها بعد از یک سال از تاریخ ترازنامه صورت میگیرد. این بدهی ها شامل موارد زیر میباشند: تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان و بدهیهای احتمالی.
- حقوق صاحبان سهام: حقوق صاحبان سهام بورس، مالکیت یا حق مالی سهامداران شرکت نسبت به داراییهای آن میباشد. ترکیب حقوق صاحبان سهام شامل سرمایه، اندوخته ها، صرف (کسر) سهام و سود (زیان) انباشته می باشد. سرمایه نشاندهنده مالکیت افراد در شرکت میباشد. سرمایه افراد به اجزاء مساوی به نام سهم تقسیم می شود. اگر مبلغ اسمی هر سهم را در تعداد شرکت ضرب کنیم سرمایه به دست می آید.
صورت سود و زیان (صورت درآمد)
صورت سود و زیان همانطورکه از نامش پیداست نشان دهنده درامدها و هزینه های یک شرکت و در نتیجه سودآوری یا زیاندهی یک شرک در یک دوره زمانی معین میباشد. هدف صورت سود و زیان ارائه خلاصهای از فعالیت های عملیاتی و مالی است که منجر به تغییر در حقوق صاحبان سهام شرکت در طول دوره حسابداری میشود. صورت سود و زیان شرکت نمونه را مشاهده میکنید.
شرکت سهامی نمونه
صورت سود و زیان
برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 1391
| صورت سود و زیان نمونه |
ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ معین و صورت سود و زیان وضعیت مالی شرک را در طول یک دوره نشان میدهد. اگر ترازنامه را یک عکس فوری از شرکت در نظر بگیریم. صورت سود و زیان به عنوان فیلمی است که در یک دوره زمانی مشخص از شرکت گرفته ایم.
اقلام صورت سود و زیان
فروش خالص (درآمد): درامد را افزایش در حقوق صاحبان سهام به استثنای آورده سهامداران تعریف میکنند. برای بیشتر شرکتها فروش منبع اصلی درآمد میباشد.
(هزینه حمل کالای فروش رفته + برگشت از فروش) – کل فروش = فروش خالص
بهای تمام شده کالای فروش رفته: بهای تمام شده کالای فروش رفته که گاهی اوقات بهای تمام شده فروش نیز نامیده می شود. نشاندهنده بهای تمام شده کالاهای شرکت است ک در طول دوره حسابداری به فروش رفتهاند. بهای تمام شده فروش معمولا مهمترین و عمدهترین هزینه شرکت های تولیدی و بازرگانی است.
موجودی کالای پایان دوره – خرید کالای طی دوره + موجودی کالای ابتدای دوره = بهای تمام شده کالای فروش رفته
هزینه استهلاک: استهلاک، فرایند تخصیص سیستماتیک (برحسب روشی معقول و منظم) بهای تمام شده یک دارایی به سالهای عمر مفید اقتصادی آن است. وقتی که شرکت دارایی ثابتی را خریداری میکند، شرکت متحمل یک بهای تمام شده برابر با قیمت خرید میگردد. این بهای تمام شده در ترازنامه به عنوان ارزش ناخالص دارایی ثابت ثبت میگردد و سپس در طی سالهایی که انتظار میرود دارایی منافعی را ایجاد کند، این مبلغ هزینه میشود. مبلغی که در هر دوره حسابداری به حساب هزینه منظور میگردد در صورت سود و زیان در حساب هزینههای استهلاک ثبت میگردد.
سود ناخالص (ناویژه): سود ناخالص، اولین و اصلیترین معیار سود شرکت است که در صورت سود و زیان نشاده داده میشود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته – فروش = سود ناخالص
- هزینه های عمومی، فروش و اداری (هزینه های عملیاتی): هزنیههای عمومی، فروش و اداری که گاهی اوقات هزینه سربار نیز اطلاق میگردد. هزینههایی هستند که توسط شرکت و در ارتباط با فروش محصولات و اداره عملیات در طی دورهی حسابداری اتفاق میافتند. هزینههای توزیع و فروش شامل هزینههای انبارداری کالاها، هزینه حمل کالاها، کمیسیون فروش، تبلیغات، استهلاک ساختمان فروشگاهها و دیگر تجهیزات فروش و توزیع میباشد. هزینههای اداری و عمومی شامل حقوق کارکنان دفتری، ملزومات، استهلاک تجهیزات اداری ،تلفن و اقلام مشابه میباشد.
- سود قبل از کسر بهره و مالیات (سود عملیاتی) (EBIT): سود عملیاتی، معیار سود حاصل از عملیات شرکت است که شامل همه هزینههای ثبت شدهی شرکت در ارتباط با فعالیتهای عملیاتیاش میباشد. سود عملیاتی تفاوت بین سود ناخالص و مجموع هزینههای عمومی، فروش و اداری و هزینه استهلاک شرکت است. این معیار ، سود ایجاد شده بوسیله فعالیتهای تجاری متناوب و عادی شرکت قبل از هزینه بهره و مالیات را اندازهگیری مینماید. بهترین شاخص کارایی عملیاتی مدیریت یک شرکت در صورت سود و زیان، سود عملیاتی میباشد. سود قبل از بهره و مالیات بین سه دسته از مطالبه کنندگان شرکت تقسیم میشود. 1) صاحبان بدهی (بابت بهره) 2) مقامات مالیاتی و 3) سهامدارن شرکت (باقیمانده سود)
هزینه های عملیاتی – سود ناخالص = سود عملیاتی
- هزینه خالص بهره: هزینه خالص بهره تفاوت بین هزینه بهره متحمل شده بوسیله شرکت بخاطر استقراض و هرگونه سودی است که شرکت از سرمایهگذاری مالی در طول دورهی حسابداری کسب کرده است.
- سود قبل از کسر مالیات (EBT): تفاوت بین سود قبل از کسر بهره و مالیات شرکت و هزینه خالص بهره است و معیاری از سود شرکت قبل از در نظر گرفتن مالیات میباشد.
- هزینه مالیات بر درآمد: هزینه مالیات بر درآمد یک ذخیره مالیاتی است که مطابق قواعد حسابداری شرکت محاسبه گردیده است. این ذخیره مالیاتی، اغلب با مالیات بر درآمد واقعی که شرکت بایستی بپردازد متفاوت است.
- سود خالص ( سود پس از مالیات) (EAT): سود پس از کسر مالیات با کسر هزینه مالیات بر درآمد شرکت از سود قبل از مالیت بدست میآید. بطور دقیقتر، سود پس از کسر مالیات معیاری برای تغییر خالص در حقوق صاحبان سهام است که از مبادلات ثبت شده درصورت سود و زیان در طی دوره حسابداری ناشی میگردد.
صورت سود (زیان) انباشته
تغییر درسود انباشته بین دو تاریخ ترازنامه را در صورت سود (زیان) انباشته گزارش مینمایند. صورت سود (زیان) انباشته شرکت نمونه را در زیر مشاهده میکنید. سود انباشته نشان دهنده داعا علیه داراییهاست و به عنوان یک قلم دارایی به حساب نمیآید. معمولا شرکتها سد را انباشته می کنند تا در ماشینآلات موجودی کالا و داراییهای دیگر سرمایهگذاری شود و آن را به صورت وجه نقد در حساب جاری بانک نگه نمیدارند.
| صورت سود انباشته نمونه |
صورت جریان وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد صورتی است که افزایش یا کاش در مبلغ وجه ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شخصیت حقوقی واحد تجاری و ناشی از سایر رویدادها را نمایش میدهد. این صورت بر اساس اطلاعات موجود در صورت سود و زیان و ترازنامه محاسبه می شود.
اقلام صورت جریان وجوه نقد
- فعالیتهای عملیاتی: این فعالیتها، فعالیتهای اصلی و مستمر مولد درآمد عملیاتی شرکت میباشند. فعالیتهای عملیاتی در صورت جریان وجوه نقد با قسمت درآمدهای عملیاتی در صورت حساب سود و زیان مطابقت دارد.
- بازده سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی: دربرگیرنده دریافتهای حاصل از مالکیت سرمایه گذاریها و سود دریافتی بابت سپردههای سرمایه گذاری بلند مدت و کوتاه مدت بانکی و نیز پرداختهای انجام شده به تامین کنندگان منابع مالی (کارمزد، سود سهام و …) است.
- مالیات بر درآمد: شامل پرداختها یا علیالحسابهای پرداختی بابت مالیات بر درامد و یا استرداد مبالغ پرداختی میباشد.
- فعالیتهای سرمایه گذاری: شامل خرید یا فروش داراییهای ثابت مشهود و غیر مشهود، سرمایه گذاری در سهام یا اوراق مشارکت و … میباشد
- فعالیتهای تامین مالی: فعالیتهایی است که به قصد تغییر در تکریب ساختار سرمایه صورت میگیرد. این فعالیتها شامل صدور سهام یا اوراق مشارکت، بازپرداخت اصل وام و … میباشد.
