آموزش بورس قسمت 23 – افزایش سرمایه چیست – بهترین نوع افزایش سرمایه – فرمول محاسبه افزایش سرمایه

آموزش بورس افزایش سرمایه چیست – بهترین نوع افزایش سرمایه – فرمول محاسبه افزایش سرمایه

بیشتر شرکت‎ها در طی چرخه حیات و فعالیت خود در مقاطعی از زمان به دلایل مختلفی همچون توسعه فعالیت‎های جاری خود، حفظ قدرت رقابت و یا اصلاح و بهبود ساختار مالی خود نیاز به منابع مالی بیشتر نسبت به انچه که در اختیار دارند، پیدا می‎کنند. یکی از روش‎های این تامین مالی جدید، افزایش سرمایه می‎باشد.

مراحل افزایش سرمایه به شرح زیر می‎باشد:

1- طرح توجیهی افزایش سرمایه تهیه می‎شود و به امضای اعضای هیئت مدیره شرکت مورد نظر می‎رسد. در طرح مذکور، درصد، روش و محلی که مبلغ افزایش سرمایه قرار است در آنجا سرمایه گذاری شود، دقیقا مشخص می‎شود.

2- طرح مورد نظر از طریق سامانه کدال جهت موافقت به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال می‎گردد. کسب موافقت حاسبرس و بازرس قانونی شرکت نیز در این مرحله الزامی است.

3- شرکت حداکثر 60 روز از تاریخ مجوز سازمان بورس مهلت دارد اقدام به افزایش سرمایه کند. عدم شروع پذیره نویسی در مهلت مقرر، موجب ابطال این مجوز گردیده و انجام آن مستلزم دریافت مجوز جدید از سازمان بورس خواهد بود

4- پس از تایید و موافقت سازمان بورس، مجمع عمومی فوق‎العاده به پیشنهاد هیئت مدیره برگزار خواهد شد. در جله مورد نظر سهامداران شرکت، افزایش سرمایه را مورد بررسی و رای گیری قرار می‎دهند تا تصویب شود.

مقاله پیشنهادی: موفقیت در بورس

5- مجمع عمومی فوق‎العاده اختیار عملی نمودن افزایش سرمایه را به مدت 2 سال به هیئت مدیره تفویض می‎کند. و هیئت مدیره پس از طی مراحل قانونی و جلب رضایت سازمان بورس اقدام به ثبت این افزایش سرمایه نزد مرجع ثبت شرکت‎ها می‎نماید.

6- پس از آنکه موضوع افزایش سرمایه شرکت در مجمع فوق‎العاده به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر می‎شود تا همه سهامداران از این تصمیم مطلع شوند. همچنین این موضوع در سامانه کدال نیز به اطلاع سهامدارن خواهد رسید.

7- افزایش سرمایه به سهامداری تعلق می‎گیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق ‎العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد.

روش‎های افزایش سرمایه

از محل سود انباشته و اندوخته‎ها در قالب سهام جایزه یا سود سهمی

گاهی اوقات شرکت سود انباشته قابل توجهی دارد یعنی سودی که در سال‎های گذشته به صورت نقدی بین سهامداران تقسیم نشده است و سال به سال انباشته گردیده و به میزان قابل توجهی رسیده است. در نتیجه شرکت تصمیم می‎گیرد از محل سود انباشته افزایش سرمایه خود را انجام دهد. چون در این حالت سهامداران پولی بابت اوراق جدید پرداخت نمی‎نمایند، اصطلاحاً به آن افزایش سرمایه به روش جایزه می‎گویند. شرکت پس از افزایش سرمایه، سود سهمی (سهام جایزه) به سهامداران خود پرداخت می‎کند.

پس از افزایش سرمایه، قیمت تعادلی جدید سهام را می‎توان به صورت زیر برآورد کرد:

مثال: فرض کنید سهامدار الف تعداد 20000 سهم شرکت ب را قبل از تشکیل مجمع عمومی فوق‎العاده داشته است یا خریداری نموده است. آخرین قیمت سهم در روز بستن نماد در بورس و تشکیل مجمع عمومی فوق‎العاده 6000 ریال می‎باشد. در این حالت سرمایه سهامدار مبلغ 120 میلیون ریال (6000*20000) می‎باشد. شرکت قصد افزایش سرمایه به میزان 30 درصد از محل سود انباشته را دارد. پس از افزایش سرمایه، سهامدار بدون اینکه مبلغی را واریز کرده باشد دارای 60000 سهم (3*20000) شرکت ب خواهد بود. قیمت تعادلی جدید به صورت زیر محاسبه می‎شود:

یعنی تعداد سهام سهامدار 3 برابر خواهد شد اما متناسب با آن قیمت تعادلی جدید سهم نیز به میزان یک سوم کاهش خواهد یافت. بر روی کاغذ و از لحاظ ریالی تغییری در میزان سرمایه سهامدار مذکور اتفاق نمی‎افتد. البته قیمت سهم پس از افزایش سرمایه، توسط مکانیزم عرضه و تقاضای بورس در روز بازگشایی نماد مشخص خواهد شد که ممکن است از قیمت تعادلی جدید پس از افزایش سرمایه بیشتر یا کمتر باشد و در نتیجه بر میزان سرمایه سهامدار تاثیر خواهد گذاشت.

مقاله پیشنهادی: سرمایه گذاری در بورس

از محل آورده نقدی سهامداران قبلی و وطالبات در قابل حق تقدم

در توزیع سهام جایزه چون وجهی از سهامدار اخذ نمی‎شود، ساختار ترازنامه شرکت نیز تغییری نمی‎کنند فقط قسمتی از سود انباشته یا اندوخته‎ها به سرمایه منتقل می‎شود و کل حقوق صاحبان سهام تغییری نخواهد داشت.

گاهی اوقات شرکت سود انباشته قابل توجهی ندارد و یا اینکه تصمیمی برای استفاده از سود انباشته جهت افزایش سرمایه را ندارد. در این حالت هیات مدیره شرکت با تصویب مجمع فوق‎العاده تصمیم می‎گیرد از محل آروده نقدی یا مطالبات سهامدارن افزایش سرمایه خود را انجام دهد. در این حالت شرکت برگه‎ای به نام «گواهی حق تقدم خرید» به سهامداران فعلی شرکت به صورت رایگان واگذار می‎نماید. منظور از حق تقدم یعنی اینکه سهامداران یک شرکت، به نسبت سهم خود، مالک شرکت بوده و در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند. این عمل از کاهش ارزش شرکت جلوگیری می‎کند و از طرف دیگر درصد مالکیت فعلی را برای سهامداران کنونی حفظ می‎نماید.

به ازای چند حق تقدم ، یک گواهی‎نامه حق تقدم صادر می‎شود که با استفاده زا آن می‎توان یک سهم جدید خریداری نمود. در واقع ارزش هر گواهی‎نامه معادل چند برابر ارزش حق تقدم هر سهم می‎باشد.

سهامداران شرکت پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام، می‎توانند به یکی از سه روش زیر اقدام کنند:

1- درصورتی که سهامدار تمایل به مشارکت در افزایش سرمایه داشته باشد، فرم استفاده از حق تقدم را در مهلت تعیین شده که معمولا 60 روز است تکمیل نموده و به شرکت ارسال نماید. همچنین به ازای هر حق تقدم نیز مبلغ 100 تومان (قیمت اسمی سهام) به حساب شرکت واریز نماید تا سهام جدید به نام او صادر شود.

پس از افزایش سرمایه، قیمت تعادلی جدید سهام را می‎توان به صورت زیر برآورد کرد:

2- برخی از سهامداران گواهی حق تقدم خرید سهام خود را در بورس می‎فروشند. این گروه از سهامداران می‎توانند برای فروش گواهی حق تقدم سهام خود، به یکی از شرکت‎های کارگزاری بورس مراجعه و این گواهی را به قیمت روز بازار، به فروش برسانند. این حق تقدم ها مثل سهما عادی در بورس قابل معامله هستند. مثلا حق تقدم فولاد، با نماد فولاد ح معامله می‎شود. قیمت حق تقدم به اندازه آورده سهامدار (معمولا 100 تومان) از قیمت روز سهم اصلی در بازار کمتر است. پس از پایان مهلت مشخص شده که معمولا 60 روز می‎باشد، نماد حق تقدم سهم مورد نظر در تالار بورس متوقف می‎شود. در این روش چون سهامدار از حق تقدم خوش استفاده نمی‎کند، درصد مالکیت وی کاهش می‎یابد.

3- برخی از سهامداران نیز ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نکنند. در این حالت، شرکت پس از پایان مهلت مقرر، حق تقدم باقیمانده را با قیمت روز بازار ، در بورس فروخته و مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار را به حساب سهامدارانی که از حق تقدم خود استفاده نکرده‎اند، واریز می‎کند. مجددا در این روش چون سهامدار از حق تقدم خویش استفاده نمی‎کند، درصد مالکیت وی کاهش می‎یابد.

مثال: فرض کنید سهامدار الف تعداد 20000 سهم شرکت ب را قبل از تشکیل مجمع عمومی فوق‎العاده داشته است یا خریداری نموده است. اخرین قیمت سهم در روز بستن نماد در بورس و تشکیل مجمع عمومی فوق‎العاده 6000 ریال می‎باشد. در این حالت سرمایه سهامدار مبلغ 120 میلیون ریال (6000 *20000) می‎باشد. شرکت قصد افزایش سرمایه به میزان 10 درصد از محل آورده نقدی را دارد.

الف. در صورتی که سهامدار از این افزایش سرمایه استقبال کند و قصد شرکت در این افزایش سرمایه را داشته باشد. با توجه به افزایش سرمایه 100 درصدی بایستی معادل 20 میلیون ریال (1000 * 20000) به حساب شرکت واریز نماید.

یعنی در این حالت پس از افزایش سرمایه، سهامدار دارای 40000 سهم (2 * 20000) شرکت ب خواهد بود. قیمت تعادلی جدید به صورت زیر محاسبه می‎شود:

یعنی تعداد سهام سهامدار دو برای شده است و متناسب با آن قیمت تعادلی جدید سهم نیز کاهش خواهد یافت. از لحاظ ریالی تغییری درمیزان سرمایه سهامدار مذکور اتفاق نمی‎افتد. مبلغ 120 میلیون ریال سرمایه وی بوده است و مبلغ 20 میلیون ریال نیز به حساب شرکت واریز نموده است که در مجموع در حال حاضر او صاحب 40000 سهم شرکت ب به قیمت 3500 ریال می‎باشد. البته قیمت سهم پس از افزایش سرمایه، توسط مکانیزم عرضه و تقاضای بورس در روز بازگشایی نماد مشخص خواهد شد که ممکن است از قیمت تعادلی جدید پس از افزایش سرمایه بیشتر یا کمتر باشد و در نتیجه بر میزان سرمایه سهامدار تاثیر خواهد گذاشت.

مقاله پیشنهادی: تحلیل تکنیکال بورس

ب. درصورتی که سهامدار قصد مشارکت قصد مشارکت در افزایش سرمایه را نداشته باشد، می‎تواند حق تقدم‎هایی که به وی تعلق گرفته است را در بازار به فروش برساند. در مثال فوق، سهامدار الف، 20000 حق تقدم مورد نظر را می‎تواند به قیمت هر حق تقدم 2500 ریال (100 ریال پایین‎تر از قیمت تئوریک سهم پس ازبازگشایی) و در مجموع 50 میلیون ریال به فروش برساند. در این حالت نیز در میزان سرمایه ریالی سهامدار مورد نظر تغییری ایجاد نمی‎شود. چون این شخص اکنون دارای 20000 سهام به ارزش هر سهم 3500 ریال و همچنین صاحب مبلغ 50 میلیون ریال حاصل از فروش حق تقدم می‎باشد. هرچند در مدت 60 روزی که نماد حق تقدم مذکور در بورس مورد معامله قرار می‎گیرد. قیمت حق تقدم ممکن است برای دفعات زیادی افزایش یا کاهش یابد و در نتیجه لحظه فروش حق تقدم نیز مهم می‎باشد.

ج. سهامدار مثال ما ممکن است در این مدت اقدامی انجام ندهد. در این صورت شرکت، حق تقدم‎های به فروش نرفته یا استفاده نشده را که اکنون به عنوان «حق تقدم استفاده نشده» تلقی می‎شود را در بورس فروخته و ارزش ریالی آن را پس از کسر هزینه و کارمزدهای مورد نظر به حساب سهامدار واریز نماید.

از محل صرف سهام

در این روش شرکت، سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی بفروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی می‎دهد. در واقع صرف سهام تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم توسط شرکت است. در صورتی که قیمت سهام منتشره کمتر از قیمت اسمی باشد، ما به التفاوت به حاسب کسر سهام منظور می‎شود که در ایران ممنوع می‎باشد.

از محل تجدید ارزیابی دارایی‎ها

در کشور ایران از روش حسابداری تعهدی استفاده می‎شود یعنی دارایی‎هایی که خریداری می‎شوند به بهای تمام شده تاریخی یا همان بهای خرید در حساب‎ها ثبت می‎شوند. با توجه به تورم موجود و پس از گذشت چند سال، ارزش دارایی‎های ثابت ارزشی بسیار متفاوت از آنچه ثبت شده‎اند، پیدا می‎کنند. در نتیجه شرکت‎ها می‎توانند دارایی‎های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین‎آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری‎ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار دهند تا با به روز شدن دارایی ها در ترازنامه موجب شفافیت بهتر صورت‎های مالی و تصمیم‎گیری بهتر سهامداران در خصوص ارزش ذاتی شرکت کردند.

گاهی اوقات شرکت‎هایی که از وضعیت عملیاتی خوبی برخوردارند اما سرمایه اسمی کمی دارند به منظور دریافت تسهیلات مالی بیشتر اقدام به افزایش سرمایه از این محل می‎کنند. یا اینکه شرکت‎هایی که مشمول ماده 141 قانون تجارت هستند، برای خروج از شرایط ورشکستگی و سر و سامان دادن به وضعیت سختار سرمایه اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‎ها می‎کنند.

مقاله پیشنهادی: پکیج آموزش بورس

با ثتب افزایش قیمت دارایی‎ها در سمت راست ترازنامه و آنجایی که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی‎های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا بکند تا این معادله برقرار بماند. در این روش پولی به شرکت وارد نمی‎شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورت‎های مالی شرکت رخ می‎دهد. به همان مقدار که تعداد سهام شما افزایش پیدا می‎کند قیمت ان کاهش پیدا می‎کند. در نتیجه تغییری در ثروت سهامدار رخ نمی‎دهد. هرچند رقیق شدن سهام شرکت و کاهش قیمت سهام از نظر روانی تاثیر گذار می‎باشد.

کاهش سرمایه

اگر بر اثر زیان‎های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیأت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‎العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد رای قرار گیرد. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد باید در همان جلسه سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه خود کاهش دهد.